تیم ایران پس از شکست ژاپن توانست به مرحله نیمه نهایی جام ملت های آسیا ۲۰۲۳ صعود کند و حریف قطر در دور بعد شود.
از آن جایی که تیم ایران با روش و استراتژی های متفاوتی نسبت به سایر بازی های گذشته توانست بر ژاپن غلبه کند؛ از این رو ما مبنای کار را بر بررسی سایر بازی ها گذاشتیم واز این رو احتمال می رود ایران روشی مشابه با بازی برابر سوریه را دربرابر قطر پیش گیرد. ایران مثل همیشه با آرایش پایه ۲-۴-۴ (یا ۲-۲-۲-۴) پا به میدان گذاشت؛ ترکیبی که به نظر می‌رسد برای امیر قلعه‌نویی از تعادل ویژه‌ای در دفاع و حمله برخوردار است. در ادامه شعاع های حرکتی بازیکنان را در پست های مختلف به بررسی خواهیم کرد.

ترکیب تیم ایران در این دوره متفاوت بوده و برخلاف آرایش کیروش (آرایشی ساختارگرا و متمرکز در دفاع) منعطف‌تر بوده و تیم ملی در تلاش برای ارائه فوتبال مالکیتی است؛ به ‌طوری که ایران از منظر آمارهای دور گروهی با ۶۲% مالکیت توپ در کنار ژاپن در جایگاه چهارم دیده می‌شد. آنها همچنین در شاخص Passing Streak (تعداد پاس های ارسال شده در هر سانس حمله) با آماری نزدیک به رقبا در جایگاه پنجم حضور دارند.

تصویر زیر تیم ایران را، در فاز یک و دو Build up (بازیسازی) از Half-Space (نیم فضا) سمت راست نشان می دهد.

ایران همواره با Double Pivot (دو بازیکن پست ۶) از عقب بازیسازی را آغاز می کند که قدوس در نقش بازیساز وعزت اللهی در نقش یک هافبک شماره شش ایستا و فضاگیر در فاز یک حمله، وظیفه بازیسازی را بر عهده دارند.
حاج صفی فولبک چپ تیم نقش Inverted به خود می گیرد و تا حدی به وسط تمایل دارد (البته صرفا حضور در نیم فضای سمت چپ و نه نفوذ به کانال مرکز) و در زمان‌هایی که نیاز به حضور در گوشه سمت چپ باشد (مشخصا فاز سه و خلق موقعیت) اغلب با ارسال از کناره‌ها به نقاط کور مدافعین در سوی مخالف، تیم را همراهی می‌کند.
رضائیان اما حضور بسیار پررنگی درFlank (گوشه) سمت راست دارد. به طوری که در تمام مواقع تنها بازیکن فلنک راست است. ارسال از کناره‌ها، نفوذ از جناح راست و دور زدن حریف از طریق کانال کناری در حمله و انتقال وظیفه او می‌باشد.

از آنجایی که حضور یک بازیکن (رضائیان) روی فلنک راست در هنگام بازیسازی کفایت می‌کند جهانبخش به نیم فضای راست و حتی کانال مرکز(به دفعات زیاد) حرکت می‌کند که بتواند در کنار طارمی که به عنوان یک پست ۱۰ مدرن در جهت معکوس در نیم فضای سمت چپ نفوذ کرده است؛ Overload (برتری عددی) ایجاد کند.
آزمون نیز بسته به شرایط نقش‌های متفاوتی دارد، برای مثال در تصویر فوق هنگام بازیسازی او نقش یک مهاجم شماره ۹ کاذب (False Nine) را دارد که به عقب نفوذ می کند تا بتواند با ایجاد سردرگمی در یارگیری یا فضاگیری برای مدافعین حریف، برای خود و سایر بازیکنان تیم فضا ایجاد کند. (شعاع‌های حرکتی او بسیار بیش از چیزی است که اشاره کردیم)
قائدی هم در نقش یک وینگر معکوس (وینگری که به سمت داخل نفوذ می کند) تقریبا در اغلب اوقات در فاز سوم بازیسازی و خلق موقعیت، توپ را دریافت می‌کند. هوش فضاشناسی، قابلیت دریبل زدن در دوئل های یک در مقابل یک، شوت زنی دقیق از فواصل مختلف و از همه مهمتر حمل توپ‌های موثر و رو به جلو او را تبدیل به مدرن‌ترین وینگر حال حاضر تیم کرده است. او معمولا تمایل دارد تا توپ را دریافت کند و با حمل توپ موثر باشد و تمایل کمی برای نفوذ به پشت خط دفاع حریف دارد.

قدوس و طارمی دو تن از بازیکنان مهم تیم هستند که نقش کلیدی در شکستن خط پرس حریف و بازیسازی دارند. به دلیل پرس شدید تیم حریف، طارمی از نیم فضای چپ به نیم فضای راست سوئیچ کرده که بازی بدون توپ طارمی سبب ایجاد برتری عددی در کانال میانی و گاهی در نیم‌فضای سمت راست می شود و این امکان را به تیم می دهد که راحت‌تر از زیر بار فشار حریف رهایی یابند؛ در حقیقت کاری که طارمی انجام می‌دهد این است یک گپ میان هافبک های دفاعی و خط دفاعی حریف به وجود می آورد؛ نکته قابل توجه دیگر قرارگیری در صحیح ترین پوزیشن ممکن است یعنی درست جایی که هم دسترسی به دو بازیکن میانی و وینگر کاذب، آسان شده است و هم می‌تواند با پاس رو به جلو، سایر بازیکنان را صاحب توپ کند.

ایران از منظر آمارهای دور گروهی در شاخص Progressive Runs (حمل توپ های موثری که لااقل ده متر ما را به سمت دروازه حریف برده است) در جایگاه پنجم قرار دارد. از همین رو در شاخص Deep Completion (پاس های موربی که از شعاع ۲۰ متری دروازه داده می شود) پس از استرلیا در جایگاه پنجم است. این موضوع نشانگرعملکرد نسبتا قابل قبول چهار بازیکن جلوی تیم است و یکی از اصلی ترین پلن های تیم برای رسیدن به دروازه حریف بوده است. برای درک بهتر این موضوع به رشته تصاویر زیر توجه کنید.

جهانبخش که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد به عنوان یک وینگر کاذب در نیم فضای سمت راست و کانال میانی بازی می‌کند در اینجا با یک حمل توپ موثر، تیم را در شرایط حمله و در ادامه با ارسال پاس، آزمون را در یک موقعیت تک به تک قرار می‌دهد.

 

اهمیت بررسی Through Ball (پاس توی در) زمانی مشخص می‌شود که الگوی حمله ایران واکاوی شود. با بررسی صحنه‌های متعدد و پنج Big chances (موقعیت مسلم گل زنی) به این نتیجه می‌رسیم که فضاسازی برای آزمون از طریق پاس‌های توی در در اولویت بوده است. البته این موضوع صرفا به آزمون ختم نمی‌شود؛ برای مثال در تصویر زیر قائدی با حرکت در نیم فضای سمت چپ و یک پاس توی در، طارمی را در موقعیت گل زنی مناسبی قرار می‌دهد.

در شاخص Touches in opposition box (لمس توپ در محوطه جریمه حریف) ایران با ۳۱ لمس توپ در این دیدار، آمار قابل قبولی دارد. آنها همچنین با آمار Expected Goals (امید گل) ۹۱/۲ در این مسابقه شرایط ایده‌آلی را برای گلزنی ایجاد کرده‌اند اما تنها به یک گل در طول بازی دست یافته‌اند.

شاگردان قلعه‌نویی در دیدار برابر سوریه جمعا ۲۰ بار به سمت دروازه حریف اقدام به شوت زنی کرده‌اند که سهم شوت‌های در چارچوب عدد ۱۱ را به ما نشان می‌دهد.

نکته قابل توجه در این تصویر، لوکیشن شوت‌های ایران در محوطه جریمه حریف است؛ که نشان می‌دهد تمام نفوذ هایی که منجر به ضربه به دروازه حریف شده از سمت راست بوده است. اگر ایران نتواند به محوطه جریمه حریف نفوذ کند و یا حتی شرایط شوت زنی مناسب باشد، آنها از فضای جلوی محوطه جریمه (Zone 14) اقدام به شوت زنی می‌کنند. طبق این گراف، ما شوت‌های هرز و بیهوده را از هر زاویه ای شاهد نیستیم که این نشانگر بازی موثر تیم است.

در پایان باید خاطر نشان کرد هر بازی شرایط ویژه و مخصوص به خود را دارد ولی آنچه مسلم است بعید به نظر می‌رسد قلعه نویی مقابل قطر، نمایشی مشابه ژاپن را ارائه دهد و باید شاهد یک فوتبال مالکیتی و احتمالا با سبک اشاره شده در مقاله باشیم.

آنالیز: امیر حسین شادمان

کاری از گروه فنی آنالیر تاکتیکی