پس از پایان مرحله نیمه نهایی مسابقات، سرانجام دو تیم قطر و اردن با شکست تیم های ایران و کره جنوبی راهی دور نهایی شدند. در این قسمت ما با استفاده از آمارهای مربوطه که تمامی شش بازی دو تیم را در راه رسیدن به فینال نشان می‌دهد؛ تحلیلی از عملکرد و سبک بازی دو تیم بر پایه آمار، به صورت تفکیکی در چهار فاز حمله، دفاع، انتقال مثبت و منفی ارائه می‌کنیم.

بخش اول – فاز حمله

تیم قطر با میانگین ۵۶% مالکیت توپ، نسبت به اردن با ۴۷% شرایط بازی مالکیتی بهتری دارد.
قطر از این حیث در میان پنج تیم برتر جام قرار دارد. البته این شاخص بستگی به سبک بازی تیم ها دارد و لزوما نمی تواند عاملی بر موفقیت یا عدم موفقیت یک تیم باشد.

در تعداد شوت‌های زده شده به سمت دروازه حریف، اردن با آماری‌ بهتر نسبت به قطر در وضعیت بهتری قرار دارد؛ آنها ۶۹ و قطر ۶۶ ضربه، به سمت چارچوب حریفان وارد کردند و در این آمار هر دو تیم در میان پنج تیم برتر جام هستند.

در شاخص گل‌های مورد انتظار (xG) اردن با ۸.۴ نسبت به قطر با آمار عجیب ۶.۵ در وضعیت بهتری قرار دارد. این نشان می‌دهد که اردن در خلق موقعیت خطرناک نسبت به قطر، تیم زهردارتری در فاز حمله است اما در مجموع آمار جالبی برا دو تیم حاضر در فینال نمی‌باشد، به بیان بهتر قطر از موقعیت‌های کم‌خطرتری توانسته گل بسازد.

پایین بودن تعداد ارسال‌ سانترها نشان می‌دهد که هر دو تیم علاقه به بازی طولی و عمقی دارند و کمتر ترجیح می دهند توپ را به عرض برده و ارسال کنند (هرچند که قطر در بازی با ایران تعداد سانتر به مراتب بیشتری نسبت به دیگر بازی‌های خود داشت). قطر ۶۷ و اردن ۵۳ بار، روی دروازه حریفان سانتر کرده اند.

پ.ن:
تعداد سانتر ارسالی ایران بیش از اندازه استاندارد بوده و این آمار برای تیم مالکیتی (چهارم در زمینه حفظ توپ) سوال‌برانگیز، تعجب برانگیز و تامل‌برانگیز است. اگر ایران در کانترپرس، PPDA و انتقال منفی تیم خوبی بود شاید میشد از این آمار چشم‌پوشی کرد ولی ایران در این زمینه‌ها عملکرد خوبی نداشت.

در تعداد لمس توپ های موفق در محوطه جریمه حریف، قطر ۹۴ بار و اردن ۸۲ بار لمس توپ داشته اند. قطر و اردن در این آمار تهاجمی، با یک عملکرد متوسط در میان پنج تیم برتر جام دیده نمی‌شوند. حضور ۵ مدعی اصلی در ۵ رتبه اول قابل تامل بوده و مهم‌ترین در این جام شاید موثر بازی کردن باشد، حال این موثر بازی کردن در زمینه پاس دادن باشد یا در زمینه ورود به محوطه جریمه

در شاخص حمل توپ موثر (طولی) که حداقل ۱۰ متر تیم را به دروازه حریف نزدیک کند؛ دو تیم با آماری متوسط در قامت فینالیست، در جایگاه هفتم و هشتم جام قرار دارند. البته این شاخص نیز به سبک بازی تیم بر می گردد؛ از آنجایی که دو تیم علاقه به بازی طولی و مستقیم دارند این آمار تا حدی منطقی به نظر می رسد. واضح است که اردن تیمی بر پایه خلاقیت فردی مثلث خط حمله خود است و انتظار می‌رفت با توجه به تعداد دریبل‌های آنها، در رتبه‌ای بالاتر باشند ولی پس از تحلیل دقیق‌تر درمی‌یابیم که ۷ بازیکن عقب زمین اردن تمایلی به حمل توپ ندارند (بیشتر سعی می‌کنند با ارسال پاس موثر تیم را جلوتر ببرند)

همچنین در دریبلینگ، که تا حدی همپوشانی خوبی با پارامتر حمل توپ موثر دارد؛ تیم اردن با آمار خیره کننده ۱۸۰ دریبلینگ موثر در وضعیت یک در مقابل یک، پس از تیم کره جنوبی در جایگاه دوم میان تیم های جام قرار دارد. قطر بار دیگر با آمار متوسط ۱۲۳ دریبلینگ در جایگاه هفتم قرار دارد.

پاس‌ها:

در این قسمت ما به مهم ترین رکن فوتبال، یعنی پاس می پردازیم. که این پاس ها هر کدام ویژگی ها و موقعیت های خاصی دارند. در پاس های موثر (طولی) که تیم را به جلو می برند و اصطلاحا بازیکنان حریف را از بازی خارج می کنند قطر با ۴۵۵ پاس در میان سه تیم برتر جام قرار دارد و اردن با ۳۵۹ پاس وضعیتی متوسط دارد.

در پاس های بلند هر دو تیم در میان تیم‌های شاخص جام هستند؛ و این نشان از اهمیت بازی مستقیم و پاس بلند در دستور کار دو تیم دارد و گویا این جام نه بر مبنای مالکیت توپ بلکه بر مبنای پاس‌های بلند طبقه‌بندی شده است.

در شاخص توالی پاس (که به تعداد پاس‌های ارسالی در هر سانس حمله گفته می‌شود) قطر و اردن با آماری تقریبا مشابه در میان تیم های متوسط رو به پایین جام هستند. این نشان می‌دهد که دو تیم توانایی یا تمایلی به ارسال تعداد پاس‌های متعدد را ندارند.

پ.ن:
از عجایب جام ملت‌های آسیا حضور ایران با توالی پاس ۱۳.۷ است که در رتبه سیزدهم در جدول کلی است، قاعدتا تیمی که بطور میانگین ۵۷ درصد مالکیت توپ را دارد باید توالی پاس بیشتر و جایگاه کلی بهتری داشته باشد (البته آمار مالکیت ایران می‌تواند به دلیل لوبلاک بازی کردن رقبا نیز باشد)

در تعداد پاس هایی که توانسته اند به یک سوم دفاعی حریف برسند قطر در میان سه تیم برتر جام دیده می شود. یعنی هوش فضاشناسی بازیکنان در انتقال پاس به یک سوم دفاعی حریف در وضعیت مطلوبی قرار دارد اما در مقابل اردن وضعیت متوسطی در این زمینه دارد و با ۲۷۸ پاس، در جایگاه نهم به لحاظ آماری قرار دارند.

در تعداد پاس‌های هوشمند و خط‌شکن، قطر با ۲۱ پاس در جایگاه پنجم و اردن با ۱۲ پاس در جایگاه ضعیف دوازدهم قرار دارد. این بخش در حقیقت ضعف بازیکنان اردن را نسبت به قطر در پاس های خلاقانه نشان می دهد. معمولا این پارامتر در زمان‌هایی ملاک مهمی درنظر گرفته می‌شود که می‌خواهیم میزان زهردار بودن یک تیم مالکیتی را بسنجیم که این تیم چقدر توانسته پاس خط‌شکن کوتاه ارسال کند (برای مثال پاس خط‌شکن یعنی پاسی که یک مدافع مرکزی ارسال می‌کند و از کل خط هافبک گذر کرده و به مهاجمین می‌رسد)

تعداد پاس‌های کلیدی دو تیم با آماری نزدیک بهم وضعیت نسبتا قابل قبولی دارد و پس از ۴ مدعی اصلی قهرمان، اردن با ۲۰ پاس و قطر با ۱۸ پاس در میان شش تیم برتر هستند. این پاس های کلیدی عمدتا پاس‌هایی هستند که در خلق موقعیت نقش موثر دارند.

همچنین در شاخص پاس‌های توی در، قطر با ۵۷ پاس، پس از کره جنوبی در جایگاه دوم و اردن با ۴۳ پاس پس از ازبکستان در جایگاه چهارم قرار دارد. آمار بالای دو تیم در پاس توی در بیانگر علاقه مربیان دو تیم به بازی مستقیم و طولی و استفاده از فضای پشت مدافعان با مهاجمان رونده است.

در شاخص ارسال پاسی که در محدوده محوطه جریمه داده می شود نیز دو تیم با آماری نزدیک به یکدیگر در یک جایگاه متوسط قرار دارند. این آمار همپوشانی خوبی با تعداد لمس توپ های موثر در محوطه جریمه حریف دارد و بیانگر این موضوع است که دو تیم مدت زمانی کمی در فاز سه حمله هستند.

فاز دفاع

در شاخص PPDA (شاخصی که نشان می‌دهد که یک تیم پس از چه تعداد پاس، تیم توانسته یک واکنش دفاعی موفق داشته باشد) قطر آمار ۷.۱۹ و اردن آمار ۱۳.۲۸ را صاحب شده است. در حقیقت PPDA شاخصی است که شدت پرسینگ تیم حریف را نشان می دهد. بنابر آمار فوق، قطر تیمی بر مبنای پرسینگ است و به صورت میانگین پس از ۷.۱۹ پاس توسط حریف، توپ را پس می‌گیرد یا دست کم یک واکنش دفاعی موفق از خود نشان می‌دهد؛ اما اردن بر طبق این آمار علاقه‌ای به پرسینگ از بالای زمین نداشته و عمدتا کارهای دفاعی را به شکل بلاک از میانه زمین دنبال می‌کند. قطر پس از ژاپن از این حیث آمار بسیار خوبی داشته و اردن در میان شش تیم انتهایی دیده می شود. (توجه کنید که عدد این شاخص هر چه پایین تر باشد؛ به معنای پرس شدید تر است) این شاخص به طور مشخص به سبک دفاعی تیم بستگی دارد.

در زمینه گل‌های مورد انتظار دریافتی در فاز دفاع (xGA) اردن با ۷.۸ و قطر با ۸.۸ قرار دارند؛ که نشان می دهد موقعیت های خلق شده روی دروازه اردن نسبت به قطر، از خطر کمتری برخوردار بوده و در فاز دفاع اردن عملکرد بهتری داشته است.

در تعداد دوئل دفاعی، اردن با ۴۴۶ بار واکنش دفاعی نسبت به قطر، با ۴۲۶ بار شرایط تقریبا مشابهی دارد. و در میان برترین تیم های جام در آمارهای دفاعی فردی (قطع توپ، توپ گیری و..) هستند.

در شاخص شدت واکنش های دفاعی قطر شدیدترین واکنش را نسبت به تمامی تیم های جام دارد. یعنی آن‌ها در مدت یک دقیقه که حریف صاحب توپ است ۷.۵ واکنش دفاعی (قطع توپ، تکل، توپ گیری و…) را انجام می دهند.. اردن هم با ۵ واکنش دفاعی در جایگاه دهم ایستاده است. در بررسی این تحلیل می‌توان گفت که قطر با توجه به توان فیزیکی خود بیشتر تماس به پرسینگ و اردن بیشتر تمایل به بلاک و پوشش فضا دارد.

جمع بندی:

از نگاه آمار به نظر می‌رسد دو تیم در حمله، سبکی مشابه با یکدیگر را داشته باشند؛ در واقع هر دو تیم ترجیح می دهند از طریق پاس های طولی و مستقیم به دروازه یکدیگر برسند اما یک تفاوت مهم در این سبک دیده می شود و آن هم نوع واکنشی است که دو تیم در دفاع از خود بروز می دهند.
قطر تیمی است که با جنگندگی زیاد پرس می کند و یا هنگام بازیسازی از عقب زمین سعی می‌کند با یک بازیسازی سریع و پاس های طولی به دروازه حریف برسند اما در مقابل اردن تیمی است که ترجیح می دهد در میانه زمین بلاک کند و با استفاده از ضد حمله و یا حملات سریع راهی به دروازه بیابند.

نکته قابل توجه این است که هر دو تیم با توجه به سبک دفاعی که دارند، بسیار خوب عمل می کنند و شاید یکی از مهم ترین دلایل حضور این دو تیم در فینال، عملکرد بسیار خوب در فاز دفاعی است.
عملکرد این دو تیم در فاز حمله به لحاظ زهر دار بودن (از منظر آمار) برجسته نبوده و در حد و اندازه تیم های راه یافته به دور نهایی نیست.

درنهایت می‌توان گفت که آمار، کیفیت فنی و فردی در فوتبال همه چیز نیست؛ برای پیروزی و بردن جام پارامترهایی مانند روحیه، ذهنیت، زیرساخت، مدیریت ورزشی و غیره نیز بسیار مهم هستند که این پدیده‌ها قابل اندازه‌گیری به صورت ریاضی نیستند.

گردآوری و آنالیز : امیرحسین شادمان

منابع: statsbomb، Fbref، whoscored -the-afc.com

کاری از گروه آماری مجموعه آنالیزتاکتیکی