در فوتبال، عملکرد شتابی بازیکنان اغلب بر اساس دادههای کلی بررسی میشود، بدون آنکه به پست بازی یا شرایط خاص مسابقه توجه شود. اما اگر بازیکنی فرصت حضور در فازهایی از بازی که شتابگیری در آنها حیاتی است را نداشته باشد چه میشود؟ در چنین مواردی، ممکن است عملکرد بدنی او به اشتباه ضعیف ارزیابی شود؛ در حالیکه واقعیت این است که زمینه بازی اجازه بروز کامل توانمندیهای او را نداده است.
این تحلیل توسط «دپارتمان هوش و عملکرد فوتبال» در لالیگا انجام شده تا با رویکردی مبتنی بر داده، درک دقیقتری از الزامات فیزیکی بازی ارائه دهد.
یکی از اشتباهات رایج در ارزیابی شتاب، تمرکز صرف بر این است که آیا بازیکن به حداکثر شتاب خود رسیده، از آن فراتر رفته یا کمتر از آن ظاهر شده است. این روش شباهت زیادی به تحلیل سرعت نهایی دارد، اما بدون درنظر گرفتن تعداد دفعات وقوع این شتابها یا شرایط وقوع آنها. اگر در یک مسابقه، موقعیتهای اندکی برای بروز شتاب بازیکن وجود داشته باشد، عملکرد او ممکن است ضعیف به نظر برسد؛ در حالیکه این نتیجه، به خاطر عوامل زمینهای مسابقه است.
تحلیل ما در لالیگا نشان داده است که تفاوتهای شتاب بین پستهای مختلف، تصادفی نیستند بلکه از الگوهای تاکتیکی مشخصی پیروی میکنند. برای ارزیابی صحیح شتاب بازیکنان، باید زمینه بازی و فازهایی که پست آن بازیکن نیازمند انفجار حرکتی بیشتری است در نظر گرفته شود.
در این مرحله جدید از تحلیل، تمرکز بر آن است که چگونه شتاب بسته به پست بازیکن و زمینه بازی، متفاوت است.
روششناسی: تحلیل دقیق و آماری
در این مطالعه، حداکثر شتاب بازیکنان در فازهای مختلف بازی طی فصل ۲۴–۲۰۲۳ لالیگا EA SPORTS بررسی شده است. دادهها در دو دسته اصلی تقسیمبندی شدهاند:
فاز هجومی: ساخت بازی، پیشروی، تمامکنندگی و گذار هجومی
فاز دفاعی: سازماندهی، نبردهای فردی، بازگشت دفاعی و گذار دفاعی
برای اطمینان از اعتبار علمی دادهها، از آزمون آماری ANOVA استفاده شد و فقط نتایجی که تفاوت پستی در آنها معنادار آماری داشت (p < 0.05) گزارش شدهاند.
تحلیل شتاب بر اساس پست بازیکنان
مدافعان میانی (Center-Backs)
-
بیشترین شتاب در فازهای: بازگشت دفاعی، دفاع در برابر حملات پایانی
-
کمترین شتاب در فازهای: پیشروی، ضدحملات
-
توضیح تاکتیکی: شتابگیری آنها در موقعیتهای اضطراری دفاعی اهمیت دارد؛ مانند اصلاح جایگیری پس از از دست دادن توپ یا مهار حرکت مهاجم. در مقابل، در فازهای هجومی مشارکت کمتری دارند.
مدافعان کناری (Full-Backs)
-
بیشترین شتاب در فازهای: پیشروی، ضدحمله، بازگشت دفاعی
-
کمترین شتاب در فازهای: نبردهای فردی، تمامکنندگی
-
توضیح تاکتیکی: نقش حیاتی در انتقال سریع دارند. در حمله، برای گسترش عرضی زمین شتاب میگیرند و در دفاع، برای بازگشت و قطع حمله حریف. اما در نبردهای فردی و ضربه نهایی، نقش شتاب آنها کمرنگتر است.
هافبکها (Midfielders)
-
بیشترین شتاب در فازهای: نبردهای فردی، گذارها
-
کمترین شتاب در فازهای: تمامکنندگی، ضدحمله
-
توضیح تاکتیکی: هرچند در مقادیر حداکثری شتاب برجسته نیستند، اما توانایی واکنش سریع در تغییر مالکیت کلید حفظ تعادل تیم است. در نقش نظمدهی و حفظ مالکیت، شتابگیری آنها در موقعیتهای هجومی کمتر دیده میشود.
وینگرها (Wingers)
-
بیشترین شتاب در فازهای: پیشروی، تمامکنندگی، ضدحمله
-
کمترین شتاب در فازهای: بازگشت دفاعی، نبردهای فردی
-
توضیح تاکتیکی: انفجاریترین بازیکنان هجومی هستند که از شتاب خود برای عبور از مدافعان، بهرهبرداری از فضاها و ایجاد موقعیت گل استفاده میکنند. در فازهای دفاعی به دلیل جایگیری جلو و مسئولیت کمتر، شتابگیری کمتری دارند.
مهاجمان (Forwards)
-
بیشترین شتاب در فازهای: تمامکنندگی، ضدحمله
-
کمترین شتاب در فازهای: بازگشت دفاعی، پیشروی
-
توضیح تاکتیکی: شتاب در متراژ پایانی برای خلق موقعیت گل و بهرهگیری از فضای دفاعی اهمیت بالایی دارد. اما در فازهای دفاعی و ساخت بازی، کمتر درگیر هستند و شتابگیری کمتری از آنها دیده میشود.
نتیجهگیری: کاربردهای عملی در تمرین و مسابقه دادهها نشان میدهند که هر پست، بسته به شرایط بازی، الگوی خاصی از شتابگیری دارد. ارزیابی شتاب بازیکن بدون درنظر گرفتن پست و نوع مسابقه میتواند به تفسیری نادرست از عملکرد فیزیکی منجر شود. این یافتهها در برنامهریزی تمرینی و تاکتیکی کاربرد مستقیم دارند:
- تمرین شتابگیری بهصورت اختصاصی برای هر پست، با توجه به موقعیتهای کلیدی هر بازیکن
- تحلیل و شناسایی پروفایل بازیکنان در استعدادیابی و جذب، نهتنها بر اساس سرعت نهایی، بلکه با تمرکز بر شتاب در زمینههای تاکتیکی
- تنظیم استراتژیهای تیمی بر اساس بازیکنان انفجاری تیم حریف و سازماندهی دفاعی برای مهار آنها
منبع: footballinnovationhub
مترجم: محمد نوپسند
