ده‌خیا و تغییر متدهای دروازبانی 

مهارتِ ده‌خیا در مهار توپ با پاهایش، جزء قواعد آموزش دروازه‌بانی فوتبال نیست، اما شاید می‌بایست این چنین باشد. آدام بِیت با کمکِ کارشناسان دروازه‌بانی تلاش می‌کند تا بحثی که به واسطه روش‌های نامتعارفِ دروازه‌بان منچستر یونایتد شکل گرفته است بررسی کند.

داوید ده‌خیا ۱۱ مهار را در پیروزی اخیر تیمش مقابل تاتنهام به ثبت رساند. اما قسمت درخشان ماجرا این‌جا است که چهار مورد از این ایستادگی‌ها به وسیله پاهایش بود. هیچ دروازه‌بان دیگری در دهه گذشته، بیشتر از ده‌خیا در یک بازی لیگ برتر انگلیس موفق به مهار با پا نشده است. حتی او پس از این دیدار، به توصیه‌ی مارتین تیلر کفش‌هایش را قاب کرد.

اما این شگرد وِی، در محافل دروازه‌بانی بسیار بحث برانگیز بوده است.

ریچارد لی، دروازه‌بان سابق لیگ برتر انگلستان و موسسِ پادکست اتحادیه‌ی دروازه‌بانان، می‌گوید: “این به هیچ عنوان جزء قواعد مسائل آموزشی نیست.”

“من به یاد ندارم هیچ‌گاه در تمرینات، تمرینِ مهار توپ با پا انجام داده باشم. ده‌خیا دو الی سه بار بیشتر از هر دروازه‌بان دیگری در لیگ برتر برای دفع توپ از پاهایش کمک می‌گیرد. این کار به هیچ عنوان در آموزش دروازه‌بانی فوتبال وجود ندارد، اما رفتن به سمت توپ با پاها بسیار سریع‌تر است و او در تنظیم حرکت خود در کسری از ثانیه استاد شده است.”

لی تنها به درخشش و طریقه عملکرد ده‌خیا می‌خندد که او “مانند یک رقاص روسی با آمادگی بالا، به بدن خود پیچ می‌دهد.” وی اضافه کرد: “اولین گلی که آلیسون در بازی اخیرِ لیورپول مقابل کریستال پالاس دریافت کرد، معتقدم که توسط ده‌خیا مهار می‌شد. چرا؟ به علتِ تبحر در مهار با پاهایش!”

اما اگر این مهارت در آموزش دروازه‌بانی نیست، ده‌خیا چگونه، کجا و چرا آن را فرا گرفته است؟ در حالی که این مسئله غیرمعمول به نظر می‌رسد، ولی هیچ ابهامی در آن وجود ندارد. همانند بسیاری از نوجوانان اسپانیایی، ده‌خیا نیز در فوتسال، پرورش یافته است.
در واقع وی تا ۱۴ سالگی بازیکن فوتبال نبوده است. این امر موجب پرورش مهارت او در بازی با پا شده است. البته به نظر می‌رسد او کارِ دروازه‌بانان را نیز به دقت زیر نظر داشته است.

لی توضیح می دهد:
“این شانس و اقبال نیست. این مهارتی است که او زمانی که در اسپانیا تمرین فوتسال داشته، کسب کرده است.” “این واکنشی بر پایه ضربات کم‌ارتفاعی است که می‌توان با کمک پا آن‌ها را مهار کرد. مهارهای این‌چنینی دیگر برای او عادت شده است و به یکی از حرکات پرتکرارش تبدیل گردیده است.”

لوئیز آمادو، دروازه‌بان شناخته شده‌ی فوتسالِ اسپانیا، یک بار مدعی شد که مشاهده بازی داوید ده‌خیا، مانند نگاه کردن در آینه است.

تونی اِلیوت مربی سابق دروازه‌بانان تیم ملی فوتسال انگلستان بیش از هر کسی درباره تکنیک‌های درگیر در فوتسال اطلاعات دارد. او عملکرد ده‌خیا در ومبلی را با لبخندی کنایه آمیز تماشا کرد. دروازه‌بان اسپانیایی عملا در عملکرد قهرمانانه خود در نیمه دوم، کاملا از تکنیک‌های دروازه‌بانان فوتسال بهره برد.

اِلیوت در گفتگو با Sky Sports:

“مردم بازی منچستر با تاتنهام را می‌بینند و می‌گویند این نتیجه‌ی ضربات آخر ضعیف بود اما کاملا اشتباه است.
بعضی از این ضربات، احتمالا مقابل سایر دروازه‌بانان تبدیل به گل می‌شد. آن‌ها احتمالا به روش های معمول برای دفع این توپ‌ها اقدام می‌کردند. در حالی که ده‌خیا برای مهار توپ آن شیوه‌ای را انتخاب می‌کند که لازم است انجام شود. این برای من دروازه‌بانی‌ای درخشان است.”

اولین واکنش با پاهایش در جدالی تک‌به‌تک با هری کین یک واکنش Forward Kick-Through است که سال‌هاست بین دروازه‌بانان فوتسال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مهار توپِ Point-Blank برای ناکام گذاشتن دله اَلی واکنش K-Block بود. (مهار توپ Point-Blank به موقعیت‌هایی گفته می‌شود که ضربه از فاصله‌ای بسیار نزدیک زده می‌شود.)

دومین واکنش موفقش مقابل هری کین و ضربه زمینی به سمت راستش؟ ” اگر او شیرجه می‌زد نمی‌توانست به اندازه کافی سریع باشد، بنابراین از شیوه مهار Lateral Split بهره برد. “

داوید ده‌خیا اولین کسی نیست که این تکنیک‌ها را به کار می‌برد. الیوت، دروازه‌بان سابق هادرزفیلد و کاردیف، یادآور می‌شود که “به محض اینکه من نمایش په‌په رینا را دیدم، فوتسال به ذهنم آمد.” این شکلِ کاری رینا، دروازه‌بان پیشین لیورپول، بود که در موقعیت‌های تک‌به‌تک بدنش را هنگام فرود روی زمین باز می‌کرد. این موضوغ اتفاقی نیست، زیرا که رینا نیز ملیتی اسپانیایی دارد.

اِلیوت می‌گوید: “تنها کافی است شما به سابقه وی نگاه کنید. او در بارسلونا بود و تمام بازیکنان در آنجا، فوتسال بازی می‌کنند.” علاوه بر آمادو، که مسلما بزرگترین دروازه‌بان فوتسال اسپانیا است، آن‌ها پاکو سِدانو را نیز دارند. سِدانو دروازه بان شناخته شده باشگاه بارسلونا است. محبوبیت ورزش در کشور، به شکل واضح با توسعه فوتبال در این کشور همراه خواهد بود.

الیوت اضافه کرد: “ده‌خیا دیگر با روش‌های فوتسالی آموزش نمی‌بیند، اما او حرکاتی را که در جوانی آموخته است همچنان به یاد دارد.”

ده‌خیا در این مورد تنها نیست. ادرسون مورائس، همتای وی در منچسترسیتی، درباره چگونگی تاثیر آموزش فوتسال در برزیل بر روی توانایی چشمگیرش در بازی با پا، به دلیل تفاوت‌های موجود در شیوه بازی‌ها صحبت کرده است.

“مهارت‌های قابل انتقال در ورزش‌ها، حیرت انگیزند. دروازه‌بان انگلیسی هرگز نمی‌تواند کاری را انجام دهد که ادرسون انجام می‌دهد، زیرا اینگونه تحت آموزش قرار نگرفته است.” متاسفانه شیوه کاری دروازه‌بانان در وطن خود، ابزار موفقیت در بازی‌های مدرن امروز را برای آن‌ها فراهم نمی‌کند.

“ما تنها کشوری هستیم که در جوانی فوتسال بازی نمی‌کنیم، بنابراین بدون تغییر به همان روش مربیگری را ادامه می‌دهیم. بدنِ چهارگوش برابر توپ، قرار دادن دو دستِ باز در کنار بدن و ادامه ماجرا. بنابراین آن‌چه دروازه‌بانان آموزش می‌بینند یک مهارت انحصاری است، اما در موقعیت‌هایی که این تکنیک کارآمد نباشد، آن‌ها شیوه دیگری برای مهار توپ ندارند.

“در زمان مربیگری‌ام، از گُلف الگوبرداری کردم. اگر شما صرفا یک کلاب (سرِ چوب گلف) چوب، آهن یا پاتر داشته باشید، احتمالا در رقابت بعضی از ضربات برای شما ناممکن خواهد بود. در حالی که اگر شما انواع مختلف کلاب را داشته باشید کار شما بسیار ساده‌تر می‌شود، زیرا شما برای هر ضربه کلاب مناسب را در اختیار خواهید داشت. آن‌چه که ما نیاز داریم انجام دهیم، تجهیز دروازه‌بان‌هایمان به کلاب‌هایی است که نیاز دارند. در نتیجه آن‌ها می‌توانند علاوه بر دستان، با پاهایشان هم توپ را مهار کنند.

“در این کشور مرسوم است که دروازه‌بان باید توپ را در اختیار گیرد. اما اگر نگاهی به واکنش‌های ده‌خیا در مقابل تاتنهام بیاندازید، او چند بار توپ را به آغوش می‌کشد؟ شاید دو بار. در باقی موارد او توپ را با دستانش دور می‌کند، با پاهایش دفع می‌کند یا مسیر توپ را سد می‌کند و آن را برمی‌گرداند به سمتی که آز آنجا آمده است.”

“من آن مربیان دروازه‌بانی که همچنان می‌گویند قصد ندارند اینگونه مهارت را در دستور کار قرار دهند، از نظر علمی و تجربی زیر سوال نمی‌برم، بلکه قصد دارم به آن‌ها بگویم که بازی فوتبال در حال پیشرفت است. فوتبال در حال تغییر است و فرآیند تصمیم و اقدام دروازه‌بان‌ها به علت سرعت فوتبال نوین امروز، سریع‌تر از همیشه شده است.

نهایتا، آنچه این تغییرات ایجاد کرده است، نوع متفاوتی از دروازه‌بان در فوتبال نوین امروز است. این‌طور نیست که یک دروازه‌بان مدرن وجود داشته باشد که دچار تغییرات غیرمنتظره شده باشد، بلکه این بازی است که دچار تغییر شده است. بنابراین، این دروازه‌بانی برای این فوتبال نوین است. تمام آن‌چه اتفاق افتاده این است که دروازه‌بانی فوتبال خود را با فوتبال نوین حال منطبق کرده است.

الیوت با شور و اشتیاق صحبت می‌کند و اگر برخی حرف‌هایش تند به نظر می‌رسد به این خاطر است که او با منتقدان زیادی روبه‌رو شده که به او گفته‌اند که از ارتباط ضعیف میان فوتبال و فوتسال چیز زیادی نمی‌توان یاد گرفت. الیوت اضافه کرد: “برخی دروازه‌بانان به من می‌گویند که اندازه دروازه‌ها در فوتبال بسیار بزرگتر است، اما تنها چیزی که تفاوت دارد اندازه دروازه است.”

“به آن مهارهای داوید ده‌خیا مقابل تاتنهام نگاه کنید. واقعا چقدر فضا بیشتر از دو متر در اطراف بدن او بود؟ فقط دو صحنه بود که کاملا برای دفع توپ جابه‌جا شد و در بیشتر صحنه‌ها توپ یک تا دو متر با دروازه‌بان فاصله داشت. بزرگی یک دروازه فوتسال چقدر است؟ مهارت قابل انتقالی از فوتسال برای شما وجود دارد. او در حال کار در همان فضای فوتسال است. او در جایی که نمی‌تواند شیرجه بزند، شیرجه نمی‌زند.”

این ادعای متقاعد کننده‌ای است. با وجود اینکه تغییرات شیوه‌های مربیگری در ورزشی که روش‌های قدیمی همچنان طرفداران زیادی دارند به آرامی اتفاق افتاده است، این احساس در حال رشد است که تغییر اجتناب ناپذیر است. تکنیک دروازه‌بانی K-Block در حال حاضر بسیار رایج است و انتظار می‌رود که Lateral Split هم در آینده‌ای نزدیک، به طور مشابه مورد استقبال قرار گیرد. ریچارد لی موافق است که مربیگری به این تغییرات نیاز خواهد داشت.

لی، دروازه‌بان سابق واتفورد، این‌گونه توضیح می‌دهد:
“ده‌خیا در این زمینه از زمان خود جلوتر است. این موارد به تکنیک‌های قالب و مرسوم دروازه‌بانان تبدیل خواهد شد. ما پیش از این دیدیم، این اتفاق درباره Side-Volley اتفاق افتاد. زمانی که من جوان بودم، این را به چشم خودنمایی می‌دیدند. چرا نمایشی بازی می‌کنی؟ چه قصدی داری؟ اما حالا، یک کودک ۹ ساله می‌تواند به خوبی ادرسون این کار را انجام دهد. (تکنیک Side-Volley مربوط به نوعی شروع مجدد دروازه‌بانان با پا است.)

“این اتفاق به طور مشابه می‌تواند برای مهارت‌های فوتسالی هم اتفاق بیافتد. مربیان انگلیسی همچنان این تکنیک‌ها را آموزش نمی‌دهند ولی ما این مسئله را مطرح کرده‌ایم و قصد داریم موافقت آن‌ها برای همراهی در این مسیر را جلب کنیم، زیرا آن مهارهای توپ با پاها، می‌تواند به معنای چهار یا پنج واکنش موفق بیشتر در برابر ضربات باشد و نیز چهار یا پنج امتیاز بیشتر را برای تیم شما حاصل کند. این تنها به مربیان بیشتری نیاز دارد که بدانند باید چگونه تاکتیک‌ها را آموزش دهند.”

اِلیوت باور دارد که هرگونه مخالفتی با وجود مشکلات بسیار، قابل حل است. “من فکر می‌کنم ترسی درباره‌ی تغییر اساسی در مبانی دروازه‌بانی وجود دارد. برخی افراد بیش از فکر به امروز، بر روی گذشته سماجت می‌کنند. ما تازه در حال پی بردن به این موضوع هستیم که اضافه شدن این اصول برای ایجاد آزادی بیشتر در اجرای تفکراتشان لازم است.

این تغییرات اجتناب‌ناپذیر است. وی نسبت به این اتفاق مطمئن است. الیوت اضافه کرد: “مربی‌های دروازه‌بانی زیادی در حال حاضر پیرامون مراحل این فرآیند از من سوال می‌کنند و کودکان زیادی در حال فوتسال بازی کردن هستند. این دروازه‌بان‌های جوان می‌خواهند از شخصیت مورد علاقه خود الگوبرداری کنند. داوید ده‌خیا سیوهای بسیار تاثیرگذاری انجام می‌دهد و آن‌ها به بودن یا نبودن این مهارت‌ها در آموزش پایه دروازه‌بانی اهمیتی قائل نمی‌شوند.

در حقیقت، شاید زمان تغییر در موارد آموزشی فرا رسیده باشد.

نویسنده: آدام بیت
مترجم: محمدحسین ملکی
کاری از گروه فنی آنالیز تاکتیکی