فوتبال یکی از پیچیده‌ترین و سنگین‌ترین ورزش‌هاست؛ یک فوتبالیست باید قدرت بدنی، سرعت فیزیکی (توان بی‌هوازی) ، استقامت (توان توازی)، پریدن و نبردهای تن به تن متعدد و مناسبی داشته باشد. فوتبال ورزشی تک بُعدی نیست و یک ورزشکار برای رسیدن به بالاترین توان فیزیکی باید پیش فصل مناسبی داشته باشد.
یک قانون نانوشته در فوتبال می‌گوید:
” هر روز تمرین کردن ۴ درصد پیشرفت و با هر روز تمرین نکردن ۵ الی ۷ درصد پسرفت قابل پیش‌بینی است “
پس با توجه به این قانون نانوشته بدیهی است که دوری یکی الی دو ماهه یک بازیکن در پایان فصل هرقدر که از نظر ریکاوری ضروری است می‌تواند از نظر بدنی و فنی مضر باشد.
بازیکنی که از تعطیلات یا مصدومیت طولانی به ریتم عادی مسایقات برمی‌گردد معمولا بسیار آسیب‌پذیر بوده و چنانچه در شرایط پرفشار قرار گیرد ممکن است دچار مصدومیت‌های طولانی‌مدتی شود. یک فصلِ فوتبالی معمولا ۷ الی ۹ ماه به طول می‌انجامد و بازیکن ناآماده‌ای که تازه از به تمرینات برگشته است باید در فضایی فوتبالی با متد بدنسازی متناسب با سبک فوتبالی مربی تطبیق مجدد پیدا کند درنتیجه پیش فصل فوتبالی یک پدیده ضروری و حیاتی است.
طول دوره پیش فصل فوتبالی چقدر است؟
طول دوره پیش فصل به متغیرهای متعددی وابسته است. چنانچه پس از اتمام فصل، جام جهانی یا جام ملت‌ها برگزار شود طول دوره کمتر خواهد بود ولی در حالت استاندارد بین ۵ الی ۸ هفته است. رابطه بین استراحت (ریکاوری) و مدت پیش فصل بسیار مهم است برای مثال تیم‌هایی که ترکیب لاغر و کم‌تعدادی دارند و در طول فصل از تعداد بازیکن کمتری در ترکیب اصلی استفاده کردند معمولا پس از پایان فصل استراحت بیشتر و پیش‌فصل کوتاه‌تری (۵ هفته) مدنظر قرار می‌دهند چون بازیکنی که در طول فصل بیش از ۵۵ بازی کامل ۹۰ دقیقه‌ای انجام داده است نیازمند استراحت بیشتری است در غیر این صورت باید انتظار مصدومیت‌های متعددی را در شروع پیش فصل از تیم داشت.
پیش‌فصل طولانی‌تر به معنای تعداد جلسات تمرینی بیشتر است و تعداد جلسات تمرینی بیشتر نیز به معنای تطبیق‌پذیری سریع‌تر بازیکنان از نظر فیزیکی بوده و ضمنا بازیکنانی که به تازگی به تیم اضافه شدند مدت زمان بیشتری برای تتطبیق‌پذیریِ تاکتیکی با تیم جدید خود دارند پس بدیهی است که تیم‌هایی که پنجره نقل و انتقالاتی شلوغی را پیش‌بینی می‌کنند در برنامه‌ریزی خود از پیش فصل بلندمدت (۷ الی ۸ هفته) استفاده می‌کنند.
روند تمرینات پیش‌فصل چگونه است؟
نمی‌توان روند دقیقی را مشخص کرد ولی معمولا ۷ الی ۱۴ روز اول پیش کاملا متمرکز بر روی بدنسازی و توان هوازی و بی‌هوازی است. در این مدت بسته به متد مربی و نظر مربی بدنساز، شدت و نوع تمرینات قدرتی و استقامتی مشخص می‌شود.
مربیانی که فلسفه‌های مدرن، پُست‌مدرن و مالکیتی دارند معمولا استفاده زیاد از وزنه و بدنسازی کلاسیک را مطلوب نمی‌دانند و سعی می‌کنند بیشتر بدنسازی با وزن بازیکن، استفاده از TRX، تمرینات تعادل و غیره را در دستور کار خود قرار دهند و تمرکز بیشتر این مربیان بر توان بی هوازی، سرعت و رسیدن به بالاترین نقطه آستانه تحمل و هسته تحمل بازیکن است.
مربیانی که فلسفه‌های غیرمالکیتی، فوتبال قدرتی و توپ‌های بلند را در دستور کار خود دارند معمولا تمرکز بیشتری بر روی پارامترهای قدرت، پریدن، چابکی و چالاکی و تاکید بیشتری بر متدهای کار با وزنه دارند.
بدیهی است که هر قدر نسبت تمرینات قدرتی بیشتر باشد سرعت فیزیکی بازیکن در ابتدای فصل با افت بیشتری مواجه خواهد شد.
پس از گذر از مرحله بدنسازی معمولا تیم‌ها با توجه به چشم‌انداز و اولویت‌های تاکتیکی خود بر روی چهار فاز اصلی تمرکز می‌کنند؛ مدت زمان پیش‌فصل محدود بوده درنتیجه تیم‌ها برای رسیدن به سطح ایده‌آل تاکتیکی خود به تعداد جلسات تمرینی بیشتری نیاز دارند (به همین علت است که تیم‌ها معمولا در هفته‌های اول فصل از نظر سرعت، استقامت و خصوصا تاکتیکی در سطح ایده‌آل خود نیستند چون در پیش فصل، تمرکز بر روی پارامترهای فیزیکی بوده و هدف اصلی آماده ساختن بازیکن برای یک دوره ورزشی ۷ الی ۹ ماه است)
انواع رویکرد در پیش‌فصل:
لازم به ذکر است که در تمامی متدها معمولا اولویت با بدنسازی، توان هوازی و بی هوازی بوده و تمام رویکردهای زیر برای هفته‌های بعد از بدنسازی است.
رویکرد پیش فصل فردی (Technical)
در این حالت معمولا تیم فنی بیشتر بر روی توانایی‌های فردی بازیکنان تمرکز می‌کنند. برای مثال بر روی توانایی دریبلینگ تمرکز می‌کنند و این قضیه برای تمامی بازیکنان صادق است. رویکرد این مربیان جز به کل است یعنی باور دارند که چنانچه بازیکنان از نظر توانایی فردی در سطح ایده‌آلی باشند تیم در طول فصل نیز از آمادگی بالایی برخوردار خواهد بود.
یوهان کرویف در زمان مربیگری در آژاکس همچین ایدئولوژی داست و معتقد بود فوتبال و تاکتیک تیمی، مجموعه‌ای از دوئل‌های فردی یک در مقابل یک است. شاید این تئوری در فوتبال کلاسیک و تکنیکال درست باشد ولی در فوتبال مدرن به سختی می‌شود چنین باوری را کامل و صحیح دانست.
رویکرد پیش فصل بدنی (physical)
در این رویکرد پس از گذر از دوران بدنسازی پیش فصل بازهم تاکید بر روی بدنسازی و آمادگی بیشتر بازیکن از نظر فیزیکی است. بدیهی است که تمام تمرکز مربی بر روی بحث بدنسازی و توان هوازی و بی‌هوازی نخواهد بود ولی چون مهم‌ترین پارامتر در فوتبال غیرمالکیتی معمولا قدرت، دوندگی و تخریب است مربیان غیرمالکیتی تاکید فراوانی بر آمادگی جسمانی دارند.
تیم‌هایی با این رویکرد معمولا بسیار دیرتر به سطح ایده‌آل تاکتیکی خود می‌رسند.
رویکرد پیش فصل تاکتیکی (Tactical)
رویکرد تاکتیکال رایج‌ترین متد در پیش فصل بوده ولی نگاهی کل به جز دارد. در این رویکرد سعی می‌شود با توجه به دوری بازیکنان و استراحت طولانی آنها دوباره آنها را به شرایط آرمانی برگرداند.
در رویکرد تاکتیکی معمولا به دلیل محدود بودن زمان سعی می‌شود به ساختار کلی فلسفه مربی پرداخته شود درنتیجه تمرکز کادر فنی بیشتر بر روی چهار فاز اصلی (حمله، دفاع، انتقال از دفاع به حمله و انتقال از حمله به دفاع) است. در دوره جامع آموزش آنالیز به صورت مفصل به تشریح این مباحث پرداختیم.
معمولا مربی‌ها با توجه به فلسفه خود، اولویت‌بندی می‌کنند برای مثال کانترپرس برای کلوپ مهم‌ترین پارامتر است پس بدیهی است که در ابتدا بر روی این پارامتر کار خواهند کرد و برای گواردیولا مالکیت توپ اولویت بالاتری دارد.
بازیهای دوستانه
مدت زمان پیش فصل به عوامل متعددی بستگی دارد و یکی از مهم‌ترین پارامترها تعداد بازی دوستانه است. قبل از تشریح و نحوه برنامه‌ریزی درباره بازیهای دوستانه باید به ساختار برنامه‌ریزی جلسات تمرینی پرداخت.
روز قبل از مسابقه معمولا یا به جلسات توجیهی اختصاص یا نهایتا یک جلسه تمرینی تاکتیکی بسیار سبک و روز بعد از مسابقه نیز به ریکاوری اختصاص دارد.
با بررسی حقایق فوق به این نتیجه می‌رسیم که بازیهای دوستانه بیشتر در پیش فصل به معنای جلسات تمرینی کمتری است و بالعکس. اگر سرمربی به تازگی وارد تیم شده باشد معمولا سعی می‌کند بازیهای دوستانه بیشتری داشته باشد تا بازیکنان سریع‌تر با ایده‌های او خو بگیرند و اگر مربی برای چند سال در یک تیم مربیگری کرده باشد نیازی به بازیهای دوستانه بیشتر ندارد مگر در موارد خاص
روند بازیهای دوستانه معمولا ۴۵ دقیقه‌ای است به بیان بهتر در اکثر بازی‌ها (خصوصا بازیهای ابتدایی پیش فصل) معمولا مربی‌ها از دو تیم ۱۱ نفره در یک بازی استفاده می‌کنند (یعنی در نیمه اول از یک ترکیب ۱۱ نفره و در نیمه دوم از یک ترکیب ۱۱ نفره) البته لازم به ذکر است که رویه مربیان در بازیهای آخر پیش‌فصل متفاوت‌تر است به طوری که سعی می‌کنند تیم اصلی ۶۰ الی ۷۵ دقیقه مداوم نیز بازی کنند.
کلوپ و ساختارشکنی در پیش‌فصل
طبق تحقیقات انجام شده در لیگ برتر در فصل ۲۰۱۸- ۲۰۱۷ زمان مفید یک مسابقه فوتبال بین ۵۴ الی ۵۹ دقیقه است، یعنی تنها ۵۴ الی ۶۰ درصد زمان ۹۰ دقیقه‌ای یک مسابقه فوتبال در جریان بوده و مابقی زمان تیم‌ها در حال استراحت هستند. مدت زمان غیرمفید مسابقه برای بازیهای دوستانه بیشتر نیز بوده و شاید به همین دلیل است که بازیهای پیش فصل معمولا از کیفیت پایین‌تری برخوردارند.
در پیش‌فصل اخیر لیورپول رویه جدیدی را مشاهده کردیم، پدیده‌ای به نام ” مینی گیم ”
مینی گیم مسابقه فوتبال ۶۰ دقیقه است اما مهم‌ترین پرسش این است که دلیل اتخاذ چنین تصمیمی از سوی کلوپ چیست؟
پیش‌تر اشاره کردیم که بازیکنان در پیش‌فصل از نظر بدنسازی بسیار شکننده هستند و مدت زمان زیادی برای بازی کردن ندارند (بازیهای یک نیمه‌ای) و ضمنا زمان مفید نیز در این دیدارهای دوستانه محدودتر بوده و چون بازیکنان در ابتدای دوره بدنسازی خود هستند با احتیاط بازی بیشتری بازی کرده و ضمنا توان فیزیکی محدودی دارند.
لیورپول در بازیهای دوستانه پیش فصل (برای مثال اف سی واکر اینسبورک و اشتوتگارت) از مینی گیم استفاده کرد و به جای دو نیمه ۴۵ دقیقه‌ای و دو ترکیب ۱۱ نفره متفاوت، از یک تیم ۱۱ نفره با دو نیمه ۳۰ دقیقه‌ای استفاده کرد.
اگر زمان مفید یه مسابقه فوتبال را ۶۰ درصد درنظر بگیریم در فرمت متداولِ پیش‌فصل (فرمت ۹۰ دقیقه‌ای) هر بازیکن در هر بازی تنها ۲۷ دقیقه مفید فوتبال بازی کرده است ولی در مینی گیم این عدد به ۳۶ دقیقه رسیده است (لازم به ذکر است که این اعداد تقریبی است).
۹۰ دقیقه بازی برای پیش فصل زیاد و تنها ۴۵ دقیقه بازی کردن نیز کم است ولی این تنها جنبه مثبت مینی گیم نیست، زمانی که شما در هر نیمه تنها ۳۰ دقیقه بازی می‌کنید فشار فرسایشی کمتری را متحمل می‌شوید (چون بیشتر فشار استقامتی و فرسایشی فوتبال برای ۱۵ دقیقه آخر هر نیمه است) درنتیجه می‌توانید با فشار و شجاعت بیشتر و ترس کمتر بازی کنید.
از نظر تاکتیکی نیز مینی گیم فرصت بیشتری برای پرس‌های شدید و استارت‌های انفجاری در کانترپرس می‌دهد و بازیکن می‌تواند بدون ترس از توان هوازی و بی‌هوازی خود استفاده کند.
مینی گیم ۶۰ دقیقه‌ای می‌تواند زمان بیشتری به تیم شما برای هماهنگی تاکتیکی بدهد و از همه مهم‌تر بازیکن چون یک مسابقه را کامل بازی کرده است از نظر روانی نیز از آرامش بیشتری برخوردار است (نسبت به بازیکنی که در هر بازی پیش فصل یا تعویض می‌شود یا تنها یک نیمه بازی می‌کند) درنتیجه بازیکنان با رضایت بیشتری فوتبال بازی می‌کنند.
در آخر باید اشاره کرد که مینی گیم اجازه برگذاری دیدارهای پیش‌فصل بیشتری را می‌دهد و یا حتی می‌توان در یک روز دو بازی دوستانه با بازیکنان متفاوت برگذار کرد و ضمنا می‌توان از تعداد بازیکن بیشتری در مسابقات پیش‌فصل استفاده کرد.
باید صبور بود و دید که این رویکرد جدید چگونه جواب خواهد داد و آیا در آینده رویکرد جدیدی در پیش‌فصل‌ها(مانند مینی گیم) مشاهده خواهیم کرد یا خیر؟!
نویسنده: محمد نوپسند
کاری از گروه فنی آنالیز تاکتیکی
-
دوره تخصصی آنالیز فوتبال (بخش اول)۱,۸۳۰,۰۰۰تومان -
نرم افزار آنالیز گرافیکی۲,۱۵۰,۰۰۰تومان -
دوره آموزش آنالیز فوتبال۹۶۰,۰۰۰تومان